α. Ορισμός και αίτια
Μαθησιακών Δυσκολιών δυσχερειών και δυσλεξίας
Είναι γνωστό ευρέως
διαδεδομένο ότι ο όρος Μαθησιακές Δυσκολίες δυσχέρειες (learning disabilities) χρησιμοποιείται πάνω από τριάντα χρόνια στο χώρο της επιστημονικής
έρευνας.
Αρχικά είχε προταθεί από
τον Samnol Kirk(1)
(1962) για να περιγράψει την χαμηλή σχολική επίδοση ατόμων με κανονικό δείκτη
νοημοσύνης νοητικό επίπεδο.
Τα αίτια των Μαθησιακών Δυσκολιών Δυσχερειών έχουν αναζητηθεί από αρκετούς ερευνητικούς και επιστημονικούς χώρους ενώ
έχουν γίνει δεκάδες έρευνες μελέτες και
προτάσεις, όχι μόνο για τους αιτιολογικούς παράγοντες, αλλά και για το πως
εμφανίζεται και από τι συνίσταται μια Μαθησιακή
Δυσκολία Δυσχέρεια.
Από κλινική σκοπιά οπτική, ο όρος Μαθησιακή Δυσκολία Δυσχέρεια
υποδεικνύει ότι η σχολική επίδοση
δεν προσεγγίζει τα ανάλογα - με το δείκτη νοητικών ικανοτήτων - επίπεδα, στο
παιδί. (Μεγαλοκονόμου Θεοφανώ, 1988)(2).
Ένας από τους ευρύτερα
αποδεκτούς, ψυχοπαιδαγωγικά νευροψυχολογικά,
ορισμούς για τις Μαθησιακές Δυσκολίες Δυσχέρειες, ο οποίος έχει και νομική ισχύ είναι νομικά
κατοχυρωμένος, τονίζει επισημάνει ότι οι Μαθησιακές Δυσκολίες Δυσχέρειες αφορούν σε
μια ομάδα ανομοιογενών διαταραχών οι οποίες εκδηλώνονται με εγγενείς δυσκολίες
σε πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής και
ακόμα, μαθηματικών ικανοτήτων δεξιοτήτων.
Οι διαταραχές δυσχέρειες αυτές, αποδίδονται σε δυσλειτουργία ανεπάρκεια του Κεντρικού
Νευρικού Συστήματος και ενίοτε, εμφανίζονται παράλληλα με άλλες μειονεξίες
ελλείψεις, χωρίς να αποτελούν το άμεσο
αποτέλεσμα αυτών (Hammill et. all, 1981)(3).
Οι περισσότεροι ερευνητές μελετητές
σήμερα συμφωνούν όσον αφορά στην
ανομοιογένεια του πληθυσμού των παιδιών με Μαθησιακές
Διαταραχές Δυσχέρειες, συμπεριλαμβάνοντας στο πλαίσιο επίπεδο εκδήλωσής εμφάνισής
τους προβλήματα όπως: η Ελάχιστη Εγκεφαλική Δυσλειτουργία ανεπάρκεια, η Υπερκινητικότητα, η Ειδική
Δυσλεξία κ.λ.π.
Κατ’ αυτό τον τρόπο,
δυσχεραίνεται δυσκολεύεται τόσο η ταξινόμηση
των Μαθησιακών Δυσκολιών Δυσχερειών όσο και η εκτίμηση της συχνότητάς τους.
Ωστόσο Παρόλα αυτά, είναι γεγονός, ότι η ομάδα διαταραχών δυσχερειών η οποία έχει ερευνηθεί περισσότερο απ’όλες, είναι εκείνη των δυσλεξικών
παιδιών.
Αυτό οφείλεται στην
αυξημένη συχνότητα εμφάνισης εκδήλωσης
της διαταραχής δυσχέρειας αλλά και στην συγκεντρωτική της διάσταση αφού πρωτογενώς ή δευτερογενώς,
εμφανίζεται με συμπτώματα υπερκινητικότητας,
προβλημάτων αντιληπτικής δυσλειτουργίας
ανεπάρκειας και εξελικτικής ανεπάρκειας δυσλειτουργείας (4)
(Rourke and Finlayson, 1978).
Αν θέλουμε να εντοπίσουμε
τη θέση της δυσλεξίας μέσα στο πλαίσιο των Μαθησιακών
Δυσκολιών Δυσχερειών,
διαπιστώνουμε ότι υπάρχει υψηλό
ποσοστό συμφωνίας για συνάφεια με την οργανική βάση ρίζα της διαταραχής (5,6,7).
Συγχρόνως όμως, παρίστανται σοβαρές διαφωνίες αντιρρήσεις για το πως εκδηλώνεται εμφανίζεται η λειτουργική βλάβη και για το ποιες είναι οι
λειτουργικές διαδικασίες οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητα δεξιότητα ανάγνωσης και γραφής (Πόρπαδας Κ.,1981)(8).
Σύμφωνα με τον
πανεπιστημιακό καθηγητή ψυχολόγο-Παιδαγωγό Κ.Δ.Πόρποδα, είναι δυνατόν να
κατατάξουμε τις θεωρητικές θέσεις για την αιτιολογία τα αίτια της δυσλεξίας σε τέσσερις κατηγορίες, ισχυριζόμενοι
θεωρώντας ότι η δυσλεξία είναι αποτέλεσμα προϊόν α) νευρολογικής υπολειτουργίας
β) ελλιπούς ημισφαιρικής εγκεφαλικής ημισφαιρικής
κυριαρχίας γ) γενετικών ανωμαλιών δυσλειτουργειών
και δ) λειτουργικών ανωμαλιών, σε αντιληπτικό και γνωστικό επίπεδο.
Ο αναφερόμενος επιστήμονας
ειδικός, μελετώντας εξετάζοντας ιδιαίτερα την Ειδική Δυσλεξία, τονίζει
επισημαίνει ότι οι περισσότεροι ερευνητές μελετητές των Μαθησιακών Δυσκολιών Δυσχεριών, συμφωνούν στο ότι τα συμπτώματα της δυσλεξίας είναι ποικίλα πολλαπλά
και αναφέρονται σε κινητικότητα,
νευρολογική κατάσταση, διαδικασίες αντίληψης και γνωστική ανάπτυξη εξέλιξη.
Εξάλλου Εκτός αυτού, και άλλοι ερευνητές μελετητές έχουν ασχοληθεί ιδιαίτερα με την Ειδική ή Εξελικτική Δυσλεξία(9) (Spesific or developmental dyslexia), την οποία συγκαταλέγουν συνυπολογίζουν στις
διαταραχές δυσκολίες ανάγνωσης και γραφής
όπου υποβόσκουν, ως προδιάθεση, η αδυναμία για ακουστική και οπτική διάκριση,
εμφανής και γρήγορη κόπωση κούραση και μεγάλες διακυμάνσεις στην επίδοση.
Ωστόσο Εντούτοις, ο αναφερόμενος προσδιορισμός καθορισμός τόσο της
δυσλεξίας όσο και ευρύτερα των Μαθησιακών
Δυσκολιών Δυσχερειών σε “πεδία” λειτουργιών όπως η γραφή
και η ανάγνωση, δεν αποκλείει εξαιρεί μια ευρύτερη αιτιολογία της δυσλεξίας με
επεκτάσεις σε λειτουργίες όπως μνήμη, προσοχή, ταξινόμηση αριθμητικών εννοιών
κ.λ.π.
Οι περισσότεροι από τους σύγχρονους ερευνητές, Οι περισσότεροι σύγχρονοι
μελετητές συμφωνούν στην ύπαρξη νευρολογικής βάσης των Μαθησιακών Δυσκολιών Δυσχερειών, αναγνωρίζοντάς την ως την πλέον κυρίαρχη εξέχουσα τάση για την αιτιολόγησή τους (10,11,12).
Υποθέτουν Πιθανολογούν δε,
ότι εγκεφαλικά, υφίσταται υπάρχει μια ηλεκτροχημική μετάδοση των διεργασιών
αγωγής, και ότι είναι δυνατόν, ανωμαλίες δυσκολίες στα ηλεκτρικά κύματα των φλοιωδών εγκεφαλικών στιβάδων να συντελούν συμβάλουν στη
δυσλειτουργία διεργασιών για μάθηση (13,14,15).
Παρά τις παραπάνω διαπιστώσεις Παρα τα προαναφερθέντα, δεν έχει γίνει εφικτό δυνατό να αναλυθούν
εμβαθυνθούν όλες οι περιπτώσεις Μαθησιακών Δυσκολιών Δυσχερειών μόνο κάτω από το πρίσμα της νευρολογικής
προσέγγισης.
Οι Μαθησιακές Δυσκολίες Δυσχέρειες,
με κυρίαρχη εξέχουσα τη δυσλεξία,
παρουσιάζουν μια πλούσια συμπτωματολογία, με αρκετές διαφοροποιήσεις ανάμεσα
στα υποκείμενα παιδιά.
Εκτός των αιτίων
νευρολογικής φύσεως νευρολογικών αιτιών,
άλλοι παράγοντες όπως η κληρονομικότητα, οι βιοχημικές διαταραχές, η προσβολή
από τοξικές ουσίες, οι παρακωλύσεις στη μνήμη, η ακατάλληλη διδασκαλία και οι
αγχογόνες συνθήκες διαδικασίες μάθησης, συνεξετάζοντας
μελετώνται από κοινού, για να αποδώσουν το
εύρος στάθμισης των Μαθησιακών Δυσκολιών Δυσχερειών (Παντελιάδου Σ. 1992)(16).
β. Χαρακτηριστικά Ε.Μ.Δ.*
Μ.Δ και δυσλεξίας
Με βάση Σύμφωνα με τις
σύγχρονες ερευνητικές τάσεις, (17,18,19,20) η δυσλεξία συνεξετάζεται ως διαταραχή δυσχέρεια
μάθησης και αγωγής, στην οποία
εντοπίζονται αντιληπτά χαρακτηριστικά επίδοσης, σε τρία επίπεδα:
α) Το επίπεδο των
αναγνωστικών λαθών (εκμάθηση της ανάγνωσης)
β) Το επίπεδο των
ορθογραφικών δυσκολιών (εκμάθηση γραφής - ορθογραφίας)
γ) Το επίπεδο των
χαρακτηριστικών συμπεριφοράς
*Ε.Μ.Δ. Μ.Δ: Μαθησιακές Δυσκολίες Δυσχέρειες
Αναλυτικότερα, όσον αφορά
στα αναγνωστικά λάθη περιλαμβάνονται εμπεριέχονται:
1. Πρόσθεση, αφαίρεση ή επανάληψη γραμμάτων και
συλλαβών
2. Σύγχυση γραμμάτων με οπτική/ακουστική ομοιότητα
3. Σύγχυση λέξεων με οπτική/ακουστική ομοιότητα
4. Καθρεπτική ανάγνωση
5. Προφορά ασυνήθιστων λέξεων ή ψευδολέξεων
6. Συλλαβική ανάγνωση
7. Παρεμβολή άσχετων φωνημάτων σε κενά
λέξεων/προτάσεων
8. Ελλιπής τήρηση τονισμού και στίξης
9. Ανάγνωση χωρίς ρυθμό
10. Χρωματισμός
της φωνής σε σημεία που δεν χρειάζεται
11. Αντικατάσταση
λέξεων, κατά την ανάγνωση, με άλλες νοηματικά, συγγενείς όμοιες
12. Δυσχέρεια Δυσκολία επαναφοράς σε κάθε επόμενη γραμμή ανάγνωσης
(από δεξιά προς αριστερά).
13. Εμφάνιση
ιδιαζόντων λεκτικών σχημάτων (αυτοσχέδιων)
14. Συχνά
λάθη προφοράς σε λέξεις με συμφωνικά συμπλέγματα
15. Ακανόνιστη, ά-ρυθμη
αναπνοή στην εκτέλεση σημείων στίξεως